Ο κρατικός προϋπολογισμός που έγινε μαύρη τρύπα

Κάθισα και σκέφτηκα πολύ για ποιο λόγο προτιμούμε να χρησιμοποιούμε τον όρο μαύρη τρύπα του προϋπολογισμού, αντί του όρου έλλειμμα. Η πρώτη και προφανής απάντηση είναι γιατί είναι πιασάρικος τίτλος ειδήσεων, τρομακτικός, ο οποίος κατ’ επέκταση τραβάει την προσοχή, άρα ανεβάζει και την τηλεθέαση. Είναι τρομακτικός γιατί όλοι έχουμε συνειδητά ή ασυνείδητα, από τότε που ανακαλύφθηκε η ύπαρξη μαύρων τρυπών στο σύμπαν, μια ορισμένη αίσθηση για αυτό το αδηφάγο τέρας που καταβροχθίζει οτιδήποτε βρεθεί κοντά του. Με μια πιο ενδελεχή όμως προσέγγιση, ξεφεύγοντας από το προφανές κι αποδεχόμενη το ασυνείδητο σημασιολογικό φορτίο που φέρουν οι λέξεις, κατέληξα στο συμπέρασμα πως είναι πραγματικά μια σοφή απόφαση να αποφύγουμε τον λογιστικό όρο οικονομικό έλλειμμα, μιας και οι φυσικές ιδιότητες που χαρακτηρίζουν μια μαύρη τρύπα ταιριάζουν απόλυτα με την μαύρη οπή που παρατηρείται στο κρατικό οικονομικό μας σύμπαν. Μια Μαύρη Τρύπα λοιπόν:
1. δεν είναι τίποτα άλλο από ένα γίγαντα που από τα πολλά υλικά που περιείχε, από την μεγάλη μάζα, το μεγάλος βάρος που απέκτησε έχασε τη μάχη με τη βαρύτητα, μεταμορφώνοντας τον εαυτό του σε μια συμπυκνωμένη μορφή μάζας. Μοιραία οπουδήποτε συγκεντρώνεται μεγάλη ποσότητα ύλης, θα επακολουθήσει και η βαρυτική κατάρρευση, η οποία είναι μη αναστρέψιμη.
2. είναι μια συγκέντρωση μάζας τόσο μεγάλη, ώστε η δύναμη της βαρύτητας να μην επιτρέπει τίποτα να ξεφύγει από αυτήν. Καταπίνει τα πάντα, οτιδήποτε πλησιάζει κοντά στο βαρυτικό της πεδίο.
3. δεν μπορεί να διοχετεύσει πληροφορίες σε κάποιον έξω από αυτήν.
4. διατηρεί μνήμη μόνο για τη μάζα και το φορτίο της ύλης που απορρόφησε.
5. χαρακτηρίζεται από μια ορισμένη εντροπία.

Ο κρατικός προϋπολογισμός δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα σύστημα οικονομικού σχεδιασμού, με σκοπό την κάλυψη των αναγκών του κράτους. Δεν έχει σκοπό την άλογη συσσώρευση πλούτου ως θεμελιακό κίνητρο, αλλά την συγκέντρωση επαρκούς πλούτου ώστε να ικανοποιήσει τις ανάγκες των πολιτών του κράτους, όπως για παράδειγμα την ανάγκη για παιδεία και υγεία. Αυτός ο σχεδιασμός στην αρχή οριζόταν ή θα έπρεπε να ορίζεται, να δαμάζεται και να ελέγχεται από τους σχεδιαστές του. Σιγά σιγά όμως, όπως γίνεται με τα περισσότερα φυσικά ή τεχνητά συστήματα , ο προϋπολογισμός αυτονομήθηκε, στράφηκε προς τον πυρήνα του καταλήγοντας ένα ενδοσκοπικό αυθύπαρκτο σύστημα. Αυτή είναι η μοίρα όλων των συστημάτων που ξεχνούν τον πραγματικό λόγο της δημιουργίας τους κι αποκτούν μια ματαιόδοξη στάση γύρω από την ύπαρξη τους. Η όγκος του και το βάρος του, έχοντας ξεφορτωθεί πια τα ευγενή αίτια που τον δημιούργησαν, έγιναν πολύ μεγαλύτερα από αυτό που άντεχαν οι φυσικοί νόμοι με αποτέλεσμα να χάσει τη μάχη με τη δύναμη της βαρύτητας. Ο προϋπολογισμός μεταμορφώθηκε σταδιακά σε ένα αλαζονικό και ματαιόδοξο γίγαντα, ο οποίος τελικά συρρικνώθηκε από την φυσική θεία δίκη σε ένα πραγματικά φουκαριάρικο, αλλά και εκδικητικό τίποτα, σε μια μαύρη τρύπα. Αυτή η μαύρη τρύπα που υπάρχει κάπου στο ελληνικό κρατικό σύμπαν, είναι καταδικασμένη από τη μοίρα της να καταβροχθίζει οτιδήποτε την πλησιάζει και απ’ όσο γνωρίζουμε είναι αδύνατο να έρθει στην πρότερη κατάσταση της. Η γνώση μας για τις μαύρες τρύπες είναι μάλλον περιορισμένη, μιας και δεν μπορούν να μας διοχετεύσουν καμία πληροφορία. Οπότε αγνοούμε τους μηχανισμούς με τους οποίους λειτουργούν στο κέντρο της ύπαρξης τους. Το μόνο πράγμα που ξέρουμε για τις μαύρες τρύπες και πιο συγκεκριμένα για τον προϋπολογισμό που μεταμορφώθηκε σε μαύρη τρύπα είναι το μέγεθος της ύλης που απορρόφησε και εξακολουθεί να απορροφά. Αυτό λοιπόν το γνωρίζουμε πραγματικά και το ονομάζουμε, ας πούμε, δημοσιονομικό έλλειμμα, το οποίο και προσπαθούμε να αποκαταστήσουμε. Ξεχνάμε όμως έναν άλλον σπουδαίο φυσικό γεγονός που λέγεται εντροπία και το οποίο γνωρίζουμε ότι χαρακτηρίζει και μια μαύρη τρύπα…
Ας κάνουμε μία τολμηρή σκέψη: Ας σκεφτούμε την μαύρη τρύπα που ονομάζουμε προϋπολογισμό ως ένα νέο σύστημα, ως ένα οργανισμό, για παράδειγμα σαν ένα ζουμερό και υγιές μηλαράκι. Λίγο πολύ όλοι γνωρίζουμε πως όλα τα οργανικά συστήματα είναι καταδικασμένα κάποτε να αποσυντεθούν. Το ζουμερό μας μηλαράκι είναι καταδικασμένο σταδιακά να σαπίσει και τα σωματίδια του να αλλάξουν διάταξη. Θα αρχίσουν να γίνονται κάπως… άτακτα. Η μεταβολή αυτή στο σύστημα του μήλου μας διέπεται όπως και όλα τα μεταβαλλόμενα συστήματα από το νόμο της εντροπίας. Μόλις το μήλο αρχίζει να σαπίζει, μόλις αλλάξει η κατάσταση του μήλου, στην συγκεκριμένη περίπτωση μόλις αρχίζει και αλλάζει η δομική διάταξη της μαύρης τρύπας-προϋπολογισμού η αρχή της εντροπίας αναλαμβάνει το ρόλο της…
Ολοένα και περισσότερη ενέργεια μετατρέπεται σε θερμότητα, στην κατώτατη μορφή ενέργειας, αυξάνοντας την αταξία του συστήματος, καθώς αυτό εξελίσσεται. Η εντροπία λοιπόν αυξάνει την αταξία, με απώτερο σκοπό το χάος, ο άνθρωπος όμως έχει ανάγκη το ακριβώς αντίθετο: την τάξη. Γι’ αυτό το λόγο δημιουργήθηκε ο συμβολικός και μη φυσικός όρος Αρνητική Εντροπία, για να περιγράψει την πεισματική αντίσταση του ανθρώπου σε ένα απόλυτο φυσικό φαινόμενο…
Τι μεγάλος συμβολισμός που κρύβεται στις ανθρώπινες έννοιες! Πόσο μεγάλη άρνηση δείχνουμε απέναντι στη Φύση! Μήπως τελικά ο όποιος φυσικός νόμος δεν είναι παρά ένας συμβολισμός που θα μπορούσε να εφαρμοστεί στην όποια ανθρώπινη εφεύρεση, κατασκευή, δημιουργία! Αν η εντροπία ή η εξέλιξη σε μαύρη τρύπα είναι μια φυσική διαδικασία για ένα σύστημα της φύσης, γιατί και να μην είναι και η φυσική εξέλιξη ενός συστήματος φτιαγμένου από τον άνθρωπο, όπως συνέβη και στον κρατικό προϋπολογισμό;

Ακόμα και στο θάνατο το μέσο και το χρήμα παίζει ρόλο...

Χτες το βράδυ έφυγε για το τελευταίο του ταξίδι ο γείτονας μου. Αιφνίδιος θάνατος. Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου. Σύντομες οι διαδικασίες πια, γρήγορες οι αποφάσεις. Ούτε να θρηνήσεις τον νεκρό σου δεν σου επιτρέπουν οι σύγχρονοι ρυθμοί ζωής, αλλά ούτε και να χωνέψεις τι έχει συμβεί, να αποφασίσεις, βρε αδελφέ ποιο είναι το προτιμότερο.
Ο κύριος Γ…ς έφυγε γύρω στις 3 τα ξημερώματα, η διακομιδή του στο νοσοκομείο ήταν μάλλον τυπική και το τελεσίδικο ανακοινωθέν για το μοιραίο βρήκε τη χήρα του κατάκοπη και σοκαρισμένη, ανίκανη να πάρει αποφάσεις δυο ώρες αργότερα. Οι διαδικασίες όμως απαιτούσαν από την γυναίκα αυτή να σκεφτεί ψύχραιμα και αποφασιστικά εκείνη τη στιγμή. Που θα ταφεί; Πότε; Θέλει να γίνει νεκροτομή; Το απόγευμα της ίδιας μέρας ή την επόμενη να γίνει η κηδεία; Τι να έλεγε η γυναίκα; Πώς να μπορούσε να σκεφτεί τόσο γρήγορα; Λίγες ώρες νωρίτερα έκανε σχέδια για το χειμώνα παρέα με το σύζυγο της.«Εσύ τι λες παιδί μου;» ρώτησε το γιο της.
Ο γιος, πιτσιρικάς, πρωτοετής φοιτητής , έκρινε πως την απόφαση για τα παραπάνω, μα ειδικότερα για τον τόπο ταφής θα έπρεπε να την λάβει η μητέρα του. Εκείνη μέσα σε λυγμούς ζήτησε να τον έχει κοντά της, κοντά στον τόπο κατοικίας τους, εκεί όπου στήσανε το σπιτικό τους τα τελευταία 25 χρόνια…Φευ! Ούτε αυτό το δικαίωμα δεν έχει κάποιος σε τούτη τη χώρα να έχει κοντά το νεκρό του, να τον επισκέπτεται, να τον τιμά.
Βλέπετε το λάθος αυτού του ανθρώπου ήταν ότι πέθανε στο νομό στον οποίο εργαζόταν και κατοικούσε ο ίδιος και η οικογένεια του, αλλά ήταν δημότης πόλης άλλου νομού της χώρας. Ήταν ετεροδημότης! Μέγα λάθος!
Το αποτέλεσμα; Για να επισκέπτονται μητέρα και γιος τον αποβιώσαντα στον τελευταίο τόπο κατοικίας του, θα πρέπει να κάνουν ολόκληρο ταξίδι…Και όλα καταλήγουν βέβαια στο χρήμα. Για να ταφεί ένας ετεροδημότης στον τόπο διαμονής του, θα πρέπει το χέρι να μπει βαθειά στην τσέπη! Πέρα από τα συνηθισμένα έξοδα, τα πολύ υψηλά που πληρώνουμε όλοι σε αυτή την τραγική στιγμή, θα έπρεπε να δώσουν ένα υπέρογκο ποσό στον δήμο για να αποκτήσουν το δικαίωμα της ταφής του. Δεν υπάρχει χώρος, είπανε από το δήμο, αλλά με μερικές χιλιάδες ευρώ, θα βρισκόταν… Άς μην μιλήσουμε για το γνωστό και ακοστολόγητο μέσο που θα έπαιζε κι αυτό σαφέστατο ρόλο του. Ο γνωστός πρωταγωνιστής στην ελληνική κοινωνία!
Ήμαρτον! Πολίτες της χώρας είμαστε όλοι και μπροστά στο θάνατο θα πρέπει να είμαστε ίσοι…Δεν είμαστε στη ζωή, ας είμαστε στο θάνατο τουλάχιστον. Λίγη σοβαρότητα κύριοι νομοθέτες, κύριοι υπουργοί, δήμαρχοι, ιερωμένοι, ή όπως στο διάολο σας λένε.

ΔΙΕΘΝΟΜΤ, ο βασιλιάς της Νομισματίας.

Κάποτε, πριν πολλά ή όχι και τόσο πολλά χρόνια, υπήρχε ένα μικρό γουρουνάκι που το έλεγαν Διεθνόμτ. Ο Διεθνόμτ ήταν ένα μικρό γουρουνάκι φτιαγμένο από πηλό, και ζωγραφισμένο με ένα απαλό ροζ χρώμα, που γινόταν φούξια σε μερικά σημεία του σώματός του, όπως στα αυτιά και τη γυριστή ουρίτσα του. Ο Διεθνόμτ ήταν πολύ καθαρός και δεν αγαπούσε καθόλου τη λάσπη και την κοπριά, όπως τα υπόλοιπα γουρουνάκια. Ίσως να έφταιγε η δουλειά του, γι’ αυτήν του την ιδιοτροπία.

Βλέπετε, ο Διεθνόμτ ήταν βασιλιάς. Ο βασιλιάς της χώρας της Νομισματίας. Ένας δίκαιος και ταπεινός βασιλιάς, όμως, που αντιμετώπιζε με υπευθυνότητα τα καθήκοντα του, εκ των οποίων το βασικότερο ήταν να φυλάει τις λίρες, τα λέβα, τα δολλάρια, τα ευρώ, και γενικά τα νομίσματα όλων των χωρών του πλανήτη Γη.
Χρόνια και χρόνια κατάπινε τα νομίσματα που του εμπιστευόντουσαν οι άλλες χώρες και τα κρατούσε καλά φυλαγμένα στη μεγάλη του κοιλίτσα.

Πολλές φορές, στα χρόνια της μακροχρόνιας βασιλείας του, αντιμετώπισε εχθρούς, όπως τον πολεμόχαρο βασιλιά Κραχ και τη φρικτή βασίλισσα της Καπιταλίας, Λιτότητα.
Αλλες φορές πάλι συμμάχησε με άλλους βασιλιάδες ενάντια στον βάρβαρο κατακτητή Πληθωρισμό, και πάντα, μα πάντα έβγαινε νικητής.

Στην χώρα της Νομισματίας, μα και σε ολόκληρο τον πλανήτη, όλα κυλούσαν αρμονικά.
‘Ωσπου μια μέρα, το υπουργικό συμβούλιο της χώρας, το οποίο αποτελούσαν η κυρία Ρεμούλα, η κυρία Απληστία, ο κύριος Μονοπώλης, η κυρία Διαφθορά και ο στρατάρχης Μπους, αποφάσισε να προβεί σε πραξικόπημα και να ρίξει από το θρόνο τον βασιλιά Διεθνόμτ.
Τον δίκασαν μόνοι τους, τον καταδίκασαν, τον εκτέλεσαν και πήραν όλα τα νομίσματα που με τόσο κόπο φυλούσε στην κοιλιά του.
Κήρυξαν τη χώρα της Νομισματίας σε πτώχευση, αγόρασαν τις άλλες χώρες της γης, κι έζησαν αυτοί καλά κι εμείς χειρότερα.

Μια μικρή ιστορία που συνόδευε την εικαστική εγκατάσταση "ΔΙΕΘΝΟΜΤ"(Λήδα Καφετζή), στην ομαδική έκθεση "Εκτός Σχεδίου" που πραγματοποιήθηκε στο Ash in Art 12-31 Ιουλίου 2007.

Η Βλακεία του σύγχρονου ανθρώπου.

Είμαι κι εγώ παιδί της μεταπολίτευσης, όπως πολλοί από σας. Είχα την τύχη να γεννηθώ σε μια δημοκρατική κοινωνία, για την οποία πάλεψαν χιλιάδες άνθρωποι, όπως και οι γονείς μου. Άνθρωποι που διώχθηκαν, συλλήφθηκαν, βασανίστηκαν για να διεκδικήσουν το πιο απλό αλλά και ανεκτίμητο αγαθό, την ελευθερία, την ελευθερία σε όλες τις μορφές, περιλαμβανομένης και της δικαιοσύνης, της ισονομίας, αλλά και του σεβασμού της διαφορετικότητας.
Οι γονείς μου όπως αντιλαμβάνεστε ήταν αριστεροί, αλλά από εκέινους που πίστευαν ότι υπάρχει αρκετός πλούτος σε τούτο τον πλανήτη για να ζήσουμε όλοι καλύτερα. Μια ζωή η μάνα μου έλεγε ότι “αγωνίζομαι για να γίνουν οι φτωχοί πλουσιότεροι κι όχι για να γίνουν φτωχότεροι οι πλούσιοι.”
Έτσι με μεγάλωσαν-να μην φθονώ τίποτα και να μην εύχομαι το κακό του άλλου για να αισθανθώ εγώ καλύτερα, αλλά ούτε και να κάνω τα αδύνατα δυνατά για να αποκτήσω κι άλλα, κι άλλα, κι άλλα. Προσπάθησαν όπως οι ίδιοι έλεγαν να μου καλλιεργήσουν την έννοια της ατομικής συνείδησης, για να μπορώ να έχω και κοινωνική.
Χρόνια ολόκληρα προσπαθουσα να καταλάβω γιατί πίστευαν ότι η κοινωνία εξελίσσεται βάσει της ατομικής συνείδησης και πολλές φορές έπιανα τον εαυτό μου να διαφωνεί μαζί τους. Είχα πιστέψει κάποτε πως μόνο μέσα από συνασπισμένες κινήσεις μπορεί να γίνει κάτι...
Τελικά όμως είχαν απόλυτο δίκιο. Οι ίδιοι φτιάχνουμε τη μοίρα μας, ο καθένας για τον εαυτό του. Μέσα από το προσωπικό μας τρόπο ζωής διαμορφώνουμε τις κοινωνίες.
Συχνά με ρωτούν γιατί δεν εργάζομαι; Γιατί αρνούμαι να εργαστώ δέκα ώρες την ημέρα, γλείφοντας τον εκάστοτε κομπλεξικό κακοπληρωμένο και κακό.... προιστάμενο μου και υποσκελίζοντας τους συναδέλφους μου για 800€. Να τα κάνω τι; Ουτε την ανεξαρτησία μου εξαγοράζουν, ούτε σπίτι, ούτε διακοπές, ούτε αυτοκίνητο, ούτε υπολογιστή....Θα με κατοχύρωναν κι εμένα ως όμοια όμως στα μάτια όλων αυτών που δέχονται αγόγγυστα τις ασταμάτητες εκπτώσεις στα δικαιώματα τους. Πόσοι φίλοι γκρινιάζουν για τισ απλήρωτες υπερωρίες; Πόσοι για το σπίτι που θα τους κατασχέσει τελικά η τράπεζα αφου ο μισθός δεν επαρκεί; Πόσοι με μισούν που αρνούμαι πεισματικά να γίνω δυστυχής κι επιλέγω δουλειές του ποδαριού ή την οικονομική στήριξη της οικογένειας ακόμα στα 32; Πόσοι με κοιτούν σα μίασμα όταν λέω ότι προτιμώ να γίνω καθαρίστρια, παρά να ξεπουλήσω τις 'οποιες γνώσεις μου και την αξιοπρέπεια μου;
Ε, όλοι αυτοί είναι οι βλάκες. Και μέχρι πρότινος δεν με πολυένοιαζε. Μέχρι που κατάλαβα αυτό που έλεγαν οι γονείς μου: Να μη δεχτείς ποτέ στη ζωή σου να ξεπουληθείς ακόμα κι αν πεινάς. Γιατί όταν ξεπουλιέσαι κακό στον εαυτό σου κάνεις. Και ναι , είχαν ΑΠΟΛΥΤΟ ΔΙΚΙΟ.
Ζούμε σε μια εποχή όπου κυριαρχεί η δικτατορία της βλακείας. Δεν μπορώ να καταλάβω όλους αυτόυς τους ανθρώπους που δέχονται τόσο στωικά την καταπάτηση των διακαιωμάτων τους, ειδικά των εργασιακών. Βασικά έχω αρχίσει να τους βλέπω σαν εχθρούς, γιατί δημιουργούν το πλαίσιο της νέας δουλείας, στο οποίο θέλουν να εντάξουν άπαντες, για να αισθανθούν λιγότερο μόνοι. Κάθονται εκεί σαν τα γίδια να δουλεύουν μέχρι τις δέκα το βράδυ, χωρίς να διεκδικούν τίποτα., ούτε καν τα στοιχειώδη. Και συχνά αναρωτιέμαι γιατί εργάζονται; Νόμιζα ότι η δουλειά είναι δούναι και λαβείν. Γιατί οι άνθρωποι έχουν τόσο πολύ ανάγκη να γίνουν δούλοι;
Και εκεί η μόνη εξήγηση που μπορώ να βρω, είναι πως είναι βλάκες, κουτοπόνηροι, που δημιουργούν τις βάσεις για την ίδια τους την καταστροφή. Δεν έχουν απαιτήσεις, δεν θέλουν να ζουν καλά, γιατί η εκκλησία, η μίζερη ελληνική ηθική τους θέλει γίδια, αγελαία ζώα που δεν αναρωτιούνται. “ Ε, τι να κάνουμε!” είναι το μότο τους.
Τι να κάνουμε βρε πανηλίθιε; Να φεύγεις από τη δουλειά σου στο 8ώρο κι εσύ κι όλοι. Ατομική συνείδηση. Δεν είμαι είδος προς εκμετάλλευση. Ατομική συνείδηση ζώον. Θέλω να ζω καλά, θέλω να έχω το σπίτι μου, παιδεία για τα παιδιά μου, υγεία, ποιότητα ζωής. Το απαιτώ! Το δικαιούμαι! Το αξίζω! Τι μας τον έδωσε τον εγκέφαλο η φύση, ο Θεός; Για να σκεφτόμαστε, να αποφασίζουμε, ηλίθιε νεοέλληνα, να πράττουμε. Άμα δεν περνάς καλά, γιατί δεν αντιδράς; Όπου αντίδραση δεν είναι απαραίτητα ο μαζικός ή ο ένοπλος αγώνας που υποστηρίζουν κάποιοι. Γιατί να σκοτωνόμαστε στην τελική; Αντίδραση είναι και η άρνηση, η ατομική, να υποταχθώ σε συνθήκες ζωής που δεν μου αξίζουν. Είναι τόσο απλό να αλλάξεις τη ζωή σου αναίμακτα.
Κι άμα αποκτούσαμε όλοι μας ατομική συνείδηση, τότε, θέλω να πιστέυω ότι θα είχαμε μια πολύ πιο υγιή κοινωνία.
Μην κάνετε άλλες εκπτώσεις στη ζωή σας. Δεν είναι η δουλειά, ο τίτλος στην επαγγελματική κάρτα, το παν σε τούτη τη ζωή. Είναι ο έρωτας, η θάλασσα, τα παιδιά, τα δέντρα, τα φρούτα, το διάβασμα, το γέλιο... Απλά όμορφα πράγματα.
Μην υποτάσσεστε στην δικτατορία της βλακείας. Αντιδράστε. Υψώστε τη φωνή στον ευνουχισμένο διευθυντή σας την επόμενη φορά που θα σας προσβάλει, πάρτε την τσάντα σας και φύγετε από το γραφείο στη λήξη του ωραρίου σας και πηγαίνετε σπίτι σας να κάνετε έρωτα με τον καλό σας ή απολάυστε ένα απόγευμα στις κούνιες με τα παιδιά σας. Και μην φοβάστε την απόλυση. Για φανταστείτε να κάναμε όλοι το ίδιο. Τι θα γινόταν, θα μας απέλυαν όλους; Μην βάζετε τα χεράκια σας και βγάζετε τα ματάκια σας μόνοι. Μην δημιουργείτε ένα ζοφερό μέλλον. Ονειρευτείτε, διεκδικήστε, απαλλαγέιτε από μικροπρέπειες, αποκυρήξτε τις ηθικές του κώλου και τα πρέπει της χαζοκατίνας και ζήστε τη ζωή σαν άνθρωποι, σαν έλλογα όντα...Εκτός κι αν θέλετε να ανήκετε στην κατηγορία του ΒΛΑΚΑ.
Υ.Γ. Για όλους εκείνους που θα σπεύσουν να με χαρακτηρίσουν κομμουνίστρια ή αναρχική, σας ενημερώνω πως είμαι υπέρμαχος του υγιούς σοσιαλιστικού καπιταλισμού, γιατί δεν πιστεύω πως τα συστήματα είναι λάθος, αλλά οι άνθρωποι που τα εφαρμόζουν. Και ο καπιταλισμός στη βάση του είναι ένα πολύ δημοκρατικό σύστημα, αρκεί αυτοί που συμμετέχουν σε αυτό να έχουν ανεπτυγμένη ατομική και κατ' επέκταση κοινωνική συνείδηση.