Τετάρτη 14 Ιανουαρίου 2009

Make love, not war!

All we are saying is give peace a chance….

Η αλήθεια είναι ότι ο άνθρωπος κάνει πολλούς πολέμους, πόλεμο εναντίον άλλων λαών, πόλεμο ενάντια σε άλλες ιδεολογίες και τον γνωστό σε όλους μας πόλεμο των δύο φύλων. Κανέναν από όλους τους πολέμους δεν τον καταλαβαίνω, αν και ομολογώ, αν εξαιρέσω την πρώτη του μορφή, πως έχω εμπλακεί στη δίνη του πολλάκις.
Επίσης, αλήθεια είναι ότι τείνω να αναπολώ, αν και δεν πρόλαβα να τη ζήσω , την εποχή του Make Love, Not War, την εποχή των χίππυς, της ειρήνης, της αδελφοσύνης. Ενδεχομένως ουτοπική διεκδίκηση, ίσως και εκπορευόμενη από την χρήση ψυχοτρόπων ουσιών, βλέπε LSD.

Με προβληματίζει πολύ όμως ο νεοσυντηρητισμός των δυτικών κυρίως κοινωνιών. Για τις ανατολικές, αφενός δεν μπορώ να εκφέρω άποψη κι αφετέρου, θεωρητικά βρίσκονται ακόμα σε αναπτυξιακή τροχιά, χωρίς να έχει ολοκληρωθεί το μοντέλο της μεταμόρφωσης τους, για να τις κρίνουμε.

Κάπου στη δεκαετία του 50, ξεκίνησε κυρίως στην Αμερική ένας πρωτόγνωρος προοδευτισμός. Τα παιδιά του Pleasantville(movie), πέταξαν τα σεταρισμένα ταγιέρ, τα κολλαριστά πουκάμισα και τα καρό πουλόβερ, έσπασαν τους γόρδιους δεσμούς με τους γονείς τους, με την καθεστηκυία τάξη και αφέθηκαν στον κόσμο των Beatniks και του Rock n’ Roll. Αντικατέστησαν το ιδανικό του μικρού σπιτιού στο λιβάδι και του καλού γάμου, με την ποίηση, τη λογοτεχνία, τη φιλοσοφία, τον έρωτα. Ζητούμενα για την αμερικανική νεολαία δεν ήταν πλέον τα καταναλωτικά προϊόντα, τα υλικά αγαθά, ούτε βέβαια τα κοινωνικά στερεότυπα και ο κομφορμισμός. Οι ρίζες αυτού του ανατρεπτικού κινήματος δημιουργήθηκαν λίγο μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, αλλά ο κορμός, μεγάλος και στιβαρός ορθώθηκε τη δεκαετία του ’60, εξαιτίας ενός άλλου πολέμου, αυτού του Βιετνάμ. Ήταν η εποχή των Beatles, του Dylan, των Rolling Stones, των Doors, όπου η ποπ κουλτούρα, αυτή που κατανάλωνε η μάζα, η νέοι άνθρωποι δηλαδή, είχε σαφή πολιτικό και κοινωνικό προσανατολισμό και εκφραζόταν όχι μόνο μέσα από στίχους, αλλά και από παράτολμους ήχους και ενδυματολογικές επαναστάσεις. Τα ημίμακρα μαλλιά, το μίνι της Mary Quant, η Op art, δεν ήταν απλά προτάσεις μόδας ή τέχνης, αλλά σύμβολα μιας επανάστασης που έσπαζε τα δεσμά της με τον καθωσπρεπισμό. Από αυτό το κίνημα ξεπήδησε το κλασικό πλέον σύνθημα Make love, Not War, το υπέροχο τραγούδι του Λένον που παρακαλούσε να δώσουμε μια ευκαιρία στην ειρήνη (Give peace a chance-1969) και για χάρη αυτού του κινήματος, έγινε το ιστορικό Φεστιβάλ του Woodstock το 1969.

Στην Ευρώπη πάλι, εκπορευόμενη από διαφορετικές αιτίες, ίσως λόγω και των πολλών και διαφορετικών χωρών και καταστάσεων, το επαναστατικό κίνημα της νεολαίας είχε περισσότερο πολιτική χροιά, ή καλύτερα ήταν αντίδραση σε συγκεκριμένες αντιλαϊκές πολιτικές. Σαφέστατα, ο κόσμος της διανόησης έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του κατάλληλου κλίματος, με μητρόπολη του ευρωπαϊκού πολιτισμού το Παρίσι, με τον Sartre, την De Beauvoir, τον Camus, την Juliette Greco, το Montan, τη Signore, τον Cocteau και πόσους άλλους. O γαλλικός υπαρξισμός υπήρξε ένα από τα θεμέλια για τη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης ευρωπαϊκής κουλτούρας, με επαναστατικό χαρακτήρα, καύσιμο απαραίτητο για την αφύπνιση των νέων, που βίωναν την καταπίεση των καθεστώτων. Η Ισπανία του στρατηγού Franco, η Γαλλία του De Gaulle, η Πράγα του συμφώνου της Βαρσοβίας, η Ελλάδα του Παπαδόπουλου… Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία φώναζαν οι Έλληνες φοιτητές, αντίστοιχα και τα συνθήματα των Γάλλων το 1968, την ελευθερία διεκδικούσαν και οι Τσέχοι την ίδια χρονιά, αδελφοσύνη και οι Γερμανοί το 1989. Η Ευρώπη, μέχρι την πτώση του τοίχους του Βερολίνου, ταλανίστηκε από ποικίλα επαναστατικά κινήματα, ιδιαίτερα ελπιδοφόρα, που όλα, ανεξάρτητα από το πως εκφράστηκαν, το ίδιο νόημα είχαν, τις ίδιες διεκδικήσεις προέβαλαν. Ειρήνη, Αγάπη, Δημοκρατία, Ισονομία, Παιδεία, Δικαιοσύνη…

Και ερχόμαστε στο 2009. Είκοσι χρόνια μετά. Και ανακαλύπτω μετά λύπης, πως η γενιά μου, για την επόμενη τρέφω ακόμα μεγάλες ελπίδες, μετά τον ξεσηκωμό τους, πάσχει από νοοτροπίες και συμπεριφορές που περισσότερο ταιριάζουν σε κάποια αμερικάνα νοικοκυρά του 1948 ή σε κάποιον Γάλλο συντηρητικό τραπεζικό του 1966 ή ίσως σε ένα φιλοσταλινικό Τσέχο του 1965… Τόσοι αγώνες, τόσα βιβλία, τόσα τραγούδια, τόσες επαναστάσεις, τόσο αίμα, τόσες ζωές… Κι όμως, γύρω μου ακούω για την πατρίδα, την θρησκεία, την οικογένεια, την απεχθή μάστιγα της εποχής, την ομοφυλοφιλία, την εξτρεμιστική αριστερά, που αποτελεί κίνδυνο για την ανθρωπότητα, για την προκλητικότητα του θηλασμού, την πουτανιά των απελευθερωμένων γυναικών… Ήμαρτον.

Όσο ουτοπικό κι αν είναι, μπορεί να ακούγεται και αστείο, η μόνη μας αντίδραση σε προσωπικό επίπεδο, είναι να αγαπήσουμε και πάλι, να απαλλαχθούμε από τις φοβίες μας και τις άμυνες μας, να ερωτευτούμε ελεύθερα, απενοχοποιημένα, να εκφραστούμε, να κάνουμε έρωτα και όχι πόλεμο. Τον πόλεμο των δύο φύλων, τον πόλεμο με τον διπλανό μας, μπορούμε να τον σταματήσουμε, να κάνουμε εκεχειρία τώρα. Ναι, αυτό περνάει από το χέρι μας στα σίγουρα.
So, make love, not war!

2 σχόλια:

ΠΑΝΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΑΙΝΑΣ είπε...

Αγαπητή Λήδα τις καλημέρες μου!

Δεν ξέρω ή δεν θυμάμαι πώς σε βρήκα στο χάος του ιστοχώρου. Μάλλον παράπλευρα, από κάποιο άλλο blog, όπως συνήθως συμβαίνει. Μα κρατήθηκα μαζί σου γιατί μου άρεσε το εκφραστικό στυλ της γραφής σου.

"Make love", λοιπόν, "not war!"

Να σου θυμίσω μόνο πως την εποχή αυτή που ομολογείς ότι νοσταλγείς ο πόλεμος ήταν ήδη στην καθημερινότητα τόσων εκατομμυρίων Αμερικανών και πάμπολλων άλλων λαών: Κορά, Βιετνάμ κ.λ.π.

Όσον αφορά για τις κοινωνίες των Ανατολικών Χωρών (και φαντάζομαι να εννοείς τις χώρες του λεγόμενου Ανατολικού Μπλοκ)σε πληροφορώ ότι ούτε καν θεωρητικά βρίσκονται σε αναπτυξιακή τροχιά, το αντίθετο μάλιστα έχουν ήδη αναπτυχθεί, και μάλιστα πολύ γρηγορότερα απ' ό,τι θα περίμενε κανείς.

Έχω ζήσει αρκετά χρόνια στην Πολωνία, την Τσεχία την ξέρω καλύτερα από την Ηλιούπολη όπου μένω, έχω ταξιδέψει στην Λιθουανία, Ρωσία, Λευκορωσία και Ουκρανία. Τα Super Market τους είναι περισσότερο γεμάτα από τα δικά μας, να είσαι σίγουρη, τα αυτοκίνητά τους δεν έχουν κατά κανένα τρόπο την μέση ηλικία των δικών μας. Βρισκόμαστε στο 2009 κι επιτέλους θα πρέπει να θάψουμε τούτο τον μύθο για τις χώρες του πρώην "Σιδηρού Παραπετάσματος".

Έχεις δίκιο, βέβαια, να αναφέρεσαι στην δεκαετία του 1960. Οι εκπρόσωποι του κοινωνικού ροκ που αναφέρεις είναι αυτοί που γαλούχησαν και την δική μου γενιά, η μουσική τους πράγματι νανούρισε και την δική μου πρώτη νιότη. Όμως ο μηχανισμός της σύνθλιψης έχει πολλούς τρόπους ν' αφομοιώνει τα επαναστατικά ζιζάνια, από τους οποίους ο πλέον αποτελεσματικός ήταν η μοδοποίηση του κινήματος και των Χίπις, και όλων όσων ακολούθησαν αργότερα (π.χ. Punks, Mods κ.λ.π.

Πόσες στ' αλήθεια δεκαετίες χρειάστηκε η Δυτική Ευρώπη, ακόμη και η Αμερική, μετά την λήξη του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, για να φτάσει στο σημείο μηδέν του σήμερα; Τέσσερις, πέντε; Η Πολωνία για παράδειγμα έφτασε μέσα στα τελευταία 15 χρόνια! Και το σημαντικότερο: δεν έχει γνωρίσει ακόμη όλα εκείνα τα δείγματα φθοράς που απαντούμε στις Δυτικές κοινωνίες, όπως ορθά παρατήρησες. Η σημερινή Πολωνία, για παράδειγμα, καταφέρνει να είναι προοδευτικότερη από την Ελλάδα στις κοινωνικές δομές της, την πολιτική της οργάνωση, το φορολογικό σύστημα και την εκπαίδευση ή την υγεία, χωρίς να έχει απολέσει όλον εκείνο τον ανθρωποκεντρισμό που ο καθένας στην πατρίδα μας νοσταλγεί από την εποχή της γειτονιάς, της ξεκλείδωτης πόρτας και των βραδινών μαζωμάτων στα κουτούκια της νυχτερινής Αθήνας.

Το παραδέχομαι, είναι εξοργιστικά αληθινό! Στο σημείο που λες ότι η νεοελληνική αντίδραση στα πρόσφατα γεγονότα θυμίζει "...Αμερικάνα νοικοκυρά του 1948 ή σε κάποιον Γάλλο συντηρητικό τραπεζικό του 1966 ή ίσως σε ένα φιλοσταλινικό Τσέχο του 1965..." έχεις απόλυτο δίκιο. Ο καναπές, γλυκιά μου, δεν ξεσηκώνει. Αποχαυνώνει!

Κι αν σε κούρασα... make love, don't complain.

Αλλιώς θά 'χουμε war!

Leda Kafetzi είπε...

Καλημέρα Πάνο,
Ξέρεις τι με προβληματίζει;
Όλα τα προοδευτικά κινήματα, όλες οι επαναστάσεις είχαν αντιδραστικό χαρακτήρα... Μήπως είναι απαραίτητη προυπόθεση η καταπίεση τελικά, ώστε η κοινωνία να νιώσει ότι απειλείται, άρα και να αντιδράσει;
Στις ΗΠΑ, όλα ξεκίνησαν μετά τον δεύτερο παγκόσμιο και η κοινωνική εξέγερση κορυφώθηκε με τον πόλεμο του Βιετνάμ. Στην Ευρώπη, για άλλους λόγους, πολιτικής και κοινωνικής καταπίεσης.
Σήμερα βιώνουμε το μύθο του Cayenne,της NOVA, της Μεζονέτας... Οι άνθρωποι, στην Ελλάδα, δεν έχουν ακόμα αισθανθεί την οικονομική κρίση... Όταν, θα την νιώσουν μαζικά, τότε ίσως να εξεγερθούν...
Γιατί η κοινωνική και πολιτική αφύπνιση, το ενδιαφέρον για τα κοινά να πρέπει να είναι μόνο αντίδραση και όχι δράση;

Όσο, για την αναφορά μου στις ανατολικές χώρες,αναφερόμουν κυρίως στις ασιατικές. Λάθος διατύπωση μάλλον.
Ευχαριστώ για τις πληροφορίες και τον σχολιασμό σου.
Καλημέρα και πάλι